?پرسش
آیا می توان گفت مؤمنی که در محیط دینی تربیت یافته هنری نکرده و بیدینی که در محیط غیر دینی تربیت یافته نیز تقصیری ندارد؟
?پاسخ
اگر به سؤال مطروحه و نتیجه ی حاصله دقت بیشتری فرمایید، مشاهده خواهید نمود که هدف خاصی را در القا تعقیب مینماید که عبارت است از: «تطهیر» کافر، مشرک یا اهل معصیت و نیز بی ارزش کردن مؤمن، درستکار و اهل تقوا.
آیا تمامی قوانین خلقت روح، روان و جسم و هم چنین ارسال انبیا، وحی و اوصیا برای این بوده که اهل کفر، شرک و نفاق «تطهیر» و اهل تقوا بی ارزش گردند؟! آیا این نتیجه ی معکوس نیست و اگر چه از انسان شروع می شود، اما در نهایت حکمت و عدالت خداوند را زیر سؤال نمی برد؟ پس قطعاً چنین نیست.
دقت فرمایید که هر چند شرایط محیطی تأثیرگذار است، اما اولاً خداوند فطرت همگان را یک سان خلق کرده است، ثانیاً بدیهیات عقلی در همه وجود دارد، ثالثاً محیط نه انسان را مجبور می نماید و نه اختیار و بینش و بصیرت را از انسان می گیرد و به همین دلیل از خانواده های مؤمن در محیط سالم انسان های معصیتکار به بار می آیند و از خانواده های کم ایمان یا کلاً بی تقید فرزندان بسیار متدین نیز بار می آيند. رابعاً خداوند فرمود: خوبی و بدی هر کس را به خودش الهام می کنم «فالهمها فجورها و تقواها» و خامساً خداوند متعال بر هیچ نفسی بیش از طاقت و امکانش تکلیفی ننهاده و از هر کس خواسته به اندازه ی همان طاقت و امکانش حرکت کند. لذا اگر شخص به همان اندازه که می فهمد، متوجه شود و حرکت نماید، هدایت خواهد شد.
نمی شود گفت: یک امریکایی چون در محیط کفر است، می فهمد که حفاظت از جان سگ لازم است، اما نمیفهمد که قتل عام یعنی چه؟ اگر مالش را ببرند می فهمد که بد است، اما قصد دزدی که کرد، آموزش ندیده و ناشی از محیط و تربیت غلط است! کدام جنایتکاری، جنایت علیه خود را می پذیرد و کدام خیانت کاری، خیانت علیه خود را طبیعی می داند؟! خداوند متعال به احوال تمامی بندگانش کاملاً آگاه بوده و اشراف دارد و به قول حضرت علی (ع) و امام حسین (ع): خداوند راجع به بهشت اش گول نمی خورد.
مضاف بر همه اینها، دقت شود که علم، آگاهی و شناخت [که در محیط کسب میگردد] چراغ راه است، اما تنها سبب هدایت نیست. ابلیس هم خدا را میشناخت، اما ایمان نیاورد. پس کسانی که مؤمن هستند، زحمت کشیده اند و کسانی که بی ایمان یا کم تقید یا اساساً کافر و مشرک و منکر هستند، بیتوجهی نمودهاند و مقصرند.