امروز روز شنبه اول هفته روزی که مزین به نام رسول خداست و همه ما مهمان این بزگواریم از خدا می خواهیم در این روز به ما
توفیق دوری از گناه و اطاعت از خدای متعال را عنایت فرماید.
# صحیفه سجادیه
وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ علیه‌السلام إِذَا ذُکرَ الشَّیطَانُ فَاسْتَعَاذَ مِنْهُ وَ مِنْ عَدَاوَتِهِ وَ کیدِهِ
(۱) اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِک مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ وَ کیدِهِ وَ مَکایدِهِ، وَ مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیهِ وَ مَوَاعِیدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَایدِهِ. (۲) وَ أَنْ یطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِک، وَ امْتِهَانِنَا بِمَعْصِیتِک، أَوْ أَنْ یحْسُنَ عِنْدَنَا مَا حَسَّنَ لَنَا، أَوْ أَنْ یثْقُلَ عَلَینَا مَا کرَّهَ إِلَینَا. (۳)
نگامی که از شیطان یاد می‌شد
(۱) بارخدایا، به تو پناه می‌بریم از فتنه‌انگیزی‌های شیطان رانده‌شده و از حیله و مکرهای گوناگونش و از تکیه‌کردن به آرزوها و وعده‌ها و فریب او و درافتادن به دام‌هایش، (۲) و از طمع‌بستن او به گمراه‌کردن ما از راه بندگی‌ات، و خوارساختن ما به عصیان و نافرمانی‌ات، یا خوب دانستن چیزی که آن را در نظرمان نیکو جلوه داده، یا گران دانستن چیزی که نزد ما زشت نشان داده. (۳)
فراز هفدهم:
در این فراز امام سجا علیه السلام از وسوسه ها و فساد شیطان و کید او به خدا پناه می برد از اینکه به آرزوهای باطل و وعده های او اعتماد کند
و از این از طمع شیطان از اینکه انسان را از طاعت خدا گمراه نماید
و از اینکه اعمال زشت را در نظر نیکو جلوه کند
و می فرماید خدایا بواسطه عبادتت او را از ما دور ساز
نکته ها:
شیطان انسان را با وسوسه‌کردن و خارج‌کردن از جاده عبادت خوار می‌سازد.
با عبادت می‌توان شیطان را دور ساخت.
شیطان در گمراه‌کردن انسان حرص و ولع دارد.
امام سجاد(ع) دعا می‌کند پدر و مادر، فرزندان، خاندان و خویشاوندان، همسایگان و هر مرد و زن مؤمنی از شر شیطان در امان باشند.
در دعای روز اول ماه مبارك رمضان می خوانیم:«اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِین»
آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) در شرح دعای روز اول ماه مبارك رمضان آورده است:
«خدایا روزه مرا در این روز مانند روزه روزه داران حقیقی قرار ده و اقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعی مقرر فرما و مرا از خواب غافلان، هوشیار ساز و در این روز جرم و گناهم را ببخش ای خدای عالمیان و زشتی هایم را عفو فرما ای عفو كننده از گناهكاران عالم»
* اقسام روزه
اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ
خدایا روزه مرا روزه صائمین قرار بده ؛ صائمین چه كسانی هستند؟
سه نوع روزه داریم؛ روزه عام، روزه خاص، روزه خاص الخاص
روزه عام: همان روزه ای است كه عموم مردم می گیرند؛ نمی خورند و نمی آشامند، ولی متاسفانه به نامحرم هم نگاه می كند؛ گناه هم می كند؛ حجابش را هم مراعات نمی كند. بنابراین روزه عام روزه ای هست كه انسان تنها از اموری كه روزه را باطل می‌كند خودداری می‌نماید.
روزه خاص: روزه‌ای است كه روزه‌دار علاوه بر اینكه از خوردن و آشامیدن خودداری می كند اعضاء و جوارحش هم روزه دارد؛ چشمش را هم از معصیت می بندد؛ سحر كه روزه می‌گیرد نیت می‌كند كه خدایا من همه اعضا و جوارحم روزه است؛ گوشم غیبت نمی شنود، زبانم غیبت نمی كند و … این روزه خاص است.
در حدیث است كه وقتی روزه می‌گیری باید گوش تو هم روزه باشد - از گناهان مربوط به گوش مثل گوش دادن به غیبت و… - جدا پرهیز كنید، چشمت هم باید روزه باشد، پوستت هم باید روزه باشد؛ موی سرت هم باید روزه داشته باشد؛ خانم ها باید حجابشان را رعایت كنند این نكته را باید توجه داشته باشیم كه تعیین حدود حجاب بر عهده مرجع تقلید است نه رییس جمهور، رییس مجلس و یا هر مسوول دیگری، بانوان باید مرز حجاب خود را از مرجع تقلیدشان بپرسند مراجع تقلید اسلام‌شناس هستند و هر كسی نمی‌تواند خودش در مسایل دینی رای دهد.
روزه خاص الخاص: این روزه، روزه‌ای هست كه غیر از خدا هیچ چیز دیگری در دل روزه‌دار نباشد؛
ای یك دله صد دله ؛دل یك دله كن
مهر دگران را ز دل خود یله كن
اگر در ماه رمضان همه كار ها برای خدا باشد ؛ روزه خاص الخاص تحقق می یابد و از این رو در دعا از خدا می خواهی «اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ» یعنی خداوندا روزه مرا روزه خاص الخاص قرار بده.
*فرودگاه ایمان را برای نزول ملائكه باز نگه داریم
باید دل‌های خود را برای خدا خالی كنیم، ملائكه شب احیاء فرود می‌آیند، ولی فرودگاه دلمان را پیدا نمی‌كنند؛ تعلقات به مال، زن، بچه و دنیا جایی برای نزول ملائكه باقی نگذاشته است دل اگر خالی باشد آن وقت «تنزل الملائكة و الروح» تحقق می‌یابد و اگر این گونه نباشد ملائكه در شب احیاء بر دل شما فرود نمی آیند؛ در ماه رمضان كاری بكنیم كه جا برای نزول ملائكه داشته باشیم.
مرحوم میرزا جواد ملكی تبریزی راجع به شرایط روزه صحیح چنین گفته است:
در روایات آمده است: «غیبت، دروغ، نگاه -حرام- پیدرپی، دشنام دادن و ظلم - كم باشد یا زیاد - باعث باطل شدن روزه میشود و روزه، فقط خودداری از خوردنی و آشامیدنی نیست، هنگام روزه گوش، چشم، زبان و … باید روزه بگیرند. دست و پایت را نگهدار و بسیار سكوت كن مگر از خیر. و با نوكرت رفق و مدارا نما. از جدال و آزار رساندن به نوكر خودداری كن و وقار روزه را داشته باش و وقتی روزه‌ای با زمانی كه روزه نیستی باید با هم فرق داشته باشند»
رسول خدا (ص) فرمودند: «آسانترین چیزی كه خداوند در روزه بر روزه‌دار واجب نموده، خودداری از خوردنی و آشامیدنی است.’ فقها به صحت روزه بعضی از آنها فتوا دادهاند. جمع بین روایات بالا با روایتی كه از رسول اكرم (ص) وارد شده و سخن فقها در این است كه بگوییم، منظور از صحت در احادیث فوق این است كه ‘چنین روزه‌ای مورد قبول خداوند است» و منظور از صحت در كلام فقها این است كه «چنین روزه‌ای قضای آن را ساقط می‌كند»
خلاصه اینكه روزه صحیح و كاملی كه خدا برای كامل كردن روزه‌دار مقرر فرموده، قطعا شامل خودداری اعضای بدن از گناه میباشد و روزه كامل تر این است كه علاوه بر آن، قلب را از یاد غیر خدا باز داشته و از هر چه غیر اوست روزه بگیرد. هنگامی كه انسان ماهیت روزه، درجات و فلسفه تشریع آن را فهمید، ناچار باید از هر گناه و حرامی، به خاطر قبول روزهاش خودداری كند.
و الا مسوول بوده و به خاطر اینكه اعضای بدنش روزه نگرفتهاند، مجازات میشود و ساقط شدن قضای روزه به این معنا نیست كه انسان را در روز قیامت از مجازات نجات دهد. ‘ترجمهالمراقبات ص 210′
*ویژگی قائمین
«وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ»
خدایا در ماه رمضان قیام مرا قیام قائمین قرار بده؛ یعنی شب كه نماز شب می خوانم، قیامم قیام قائمین باشد، قائمین آنهایی هستند كه در نماز از خوف خدا گریه و زاری می كنند
*نماز شب شیخ عباس قمی
حاج میرزا علی محدث زاده پسر بزرگ شیخ عباس قمی (ره) نقل می كرد: پدرم وقتی نماز شب می خواند آن طور از خوف خدا گریه می كرد كه ما از صدای گریه ایشان از خواب می پریدیم.
باید نماز ، نمازی باشد كه از روی عشق باشد؛ چرا كه خروس هم نماز شب می خواند، ولی عشق ندارد لذا شاعر گفته:
ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز
كان سوخته را جان شد و آواز نیامد
‘قیام ما را قیام قائمین قرار بده’؛ یعنی نماز مرا نماز عاشقانه قرار بده ؛ برای نماز شب از خواب باید بپریم نه اینكه ساعت كوك كنیم تا بیدار شویم.
*از غفلت بپرهیزیم
«وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ»
و در این روز اول ماه رمضان مرا از خواب غفلت بیدار بكن ؛ این هم دعای خوبی است، گناه نكنیم هر لحظه ممكن است مرگ از راه برسد مثلا فلان آقای فروشنده دارد آب توی شیر می ریزد، یك مرتبه سكته می كند، مرگ كه خبر نمی كند و اینها غفلت است.
«وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِینَ»
خدایا در این ماه رمضان مرا ببخش ای خدایی كه از گنهكاران می گذری.
در هفته تعلیم و تعلم قرار داریم هفته ای که متعلق به سه استاد بزرگ است و هرکدام دارای شاخصه های الگویی ارزشمندی هستند و هرکدام برای دفاع از فرهنگ متعالی اهل البیت سرمایه های وجودی خود را در طبق اخلاص گذاشته و تقدیم راه دوست کردند و خود و اثراتشان تا ابد پاینده است: یکی شیخ صدوق است و دیگری شیخ کلینی کهخ از صاحبان کتب اربعه هستند و دیگری فرزند خلف آنها مطهری است.
این هفته پربرکت را به همه عزیزانی که در وادی تعلیم و تعلم خالصانه تلاش می کنند تبریک و تهنیت عرض می کنم
انشاءالله بتوانیم با پیروی از سیره و منش این بزرگان گامی کوچک در این زمینه برداریم.
معرفی اجمالی شیخ صدوق و شیخ کلینی
شیخ صدوق
محمدبن علي بن حسين بن بابويه قمي مشهور به( شيخ صدوق ) در سالهاي ۳۰۶ يا ۳۰۷ هجري قمري در خاندان علم و تقوي در شهر مذهبي قم ديده به جهان گشود. پدر بزرگوار شيخ صدوق ،علي بن حسين بن موسي بن بابويه از علما و فقهاي بزرگ زمان خود بود.گرچه در آن روزگار، عالمان و محدثان بسياري در قم مي زيسته اند ولي پرچم هدايت و مرجعيت بر دوش اين عالم عابد و محدث زاهد يعني علي بن بابويه (پدر شيخ صدوق ) بوده است .
جلالت شان و منزلت اين عالم رباني تا بدان پايه رسيد که امام حسن عسگري (ع) طي نامه اي، او را با لقب(شيخ ) ، (فقيه ) ،(معتمد) مورد خطاب قرار داده و توفيقات او را براي کسب رضاي پروردگار درخواست کرد.
تاليفات شيخ صدوق:
۱- من لا يحضره الفقيه ۲- کمال الدين و اتمام النعمه ۳- کتاب امالي ۴- کتاب صفات شيعه ۵- کتاب عيون الاخبار امام رضا عليه السلام ۶- کتاب مصادقه الاخوان ۷- کتاب خصال ۸- کتاب علل الشرايع ۹- کتاب توحيد ۱۰- کتاب اثبات ولايت علي عليه السلام ۱۱- کتاب معرفت ۱۲- کتاب مدينه العلم ۱۳-کتاب مقنع در فقه ۱۴- کتاب معاني الاخبار ۱۵- کتاب مشيخته الفقيه ۱۶- کتاب عيون الاخبار
شيخ ابو جعفر محمد بن بابويه قمي معروف به شيخ صدوق پس از هفتاد و چند سال زندگاني پرافتخار و انجام مسافرتهاي طولاني و تصنيف ۳۰۰ جلد کتاب با ارزش، سرانجام در سال ۳۸۱ ه. ق، در شهر ري چشم از جهان فرو بست و آرامگاهش امروز در شهر ري به نام ابن بابويه مشهور و موردتوجه شيعيان است.
شیخ کلینی
19 اردیبهشت مزین به نام محدث بزرگ شیخ کلینی است.
مشهورترین دانشمند فقیه و محدّث نامی شیعه، در نیمه اول سده چهارم هجری، ثقة الاسلام محمّد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی، معروف به کلینی یا «شیخ کلینی» است. کلینی، اصالتاً ایرانی و از روستای کلین واقع در 38 کیلومتری شهر ری و ناحیه جنوب غربی جاده قم ـ تهران، نزدیک حسن آباد کنونی است. به همین جهت، او را به لقب رازی، منسوب به ری هم می خوانند. ثقة الاسلام کلینی در عصر امام حسن عسکری(ع) متولد شد، و با چهار سفیر و نماینده خاص امام زمان(عج) که در طول غیبت کوتاه آن حضرت، رابط بین شیعیان و امام زمان(عج) بودند، هم عصر بود. با این که آن چهار تن، از فقها و محدثان بزرگ شیعه بودند و شیعیان آنها را به جلالت قدر می شناختند، ولی کلینی، مشهورترین شخصیت عالی مقامی بود که در آن زمان، میان شیعه و سنی با احترام می زیست و به صورت آشکار به ترویج مذهب حق و نشر معارف و فضایل اهل بیت(ع) همت می گماشت.
کلینی، در امانت و عدالت، تقوا و فضیلت، حفظ و ضبط احادیث ـ که همه از شرایط یک فرد محدّث موثّق جامع الشرایط بوده است ـ مانند نداشت. به گفته علاّمه محمّد تقی مجلسی: وی، در میان تمام دانشمندان ما و آنها که از او روایت کرده اند، همچنین در نظم و ترتیب کتابش الکافی» بی نظیر بوده، و این مزایا دلیل است که وی از جانب خداوند متعال تاییدات خاصی داشته است.
تالیفات شیخ کلینی(ره)
1- کتاب «رسائل الائمة» - درود بر آنان - که سید - بن طاووس مطالبی از آن را در کتاب «کشف المحجة» آورده است.
3- کتاب «الرد علی القرامطة»
4- کتاب «ما قیل فی الائمة من الشعر»
5- کتاب «الرجال»
6- کتاب «تعبیر الرؤیا»
7- کتاب «الکافی» .علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتاب «الذریعة »، ج 17، ص 245 به توصیف کتاب «الکافی» پرداخته و چنین گفته است:
این کتاب یکی از مهمترین کتابهای چهارگانه است که مبتنی بر اصول قابل اعتماد است و کتابی همانند آن در نقل و روایت احادیث از پیامبر اکرم و امامان - درود خدا بر آنان - به رشته تحریر در نیامده است.
این کتاب مشتمل برسی و چهار رساله و سیصد و بیست و شش باب است که شیخ کلینی آن را در دوران غیبت صغرای امام زمان - درود بر وی - در طول مدت بیست سال تالیف کرده است.
کتاب مذکور دارای سه بخش است:
1- اصول کافی 2- فروغ کافی 3- روضه کافی
کتابهای چهارگانه شیعه
کتب حدیث معروف شیعه و مؤلفان آنها
نخستین مجموعه کامل از احادیث شیعه
سیری در اسناد احادیث کافی
الروضه
النوادر اشعری مصدر حدیثی الکافی کلینی
عاشقان خدا بی صبرانه منتظر ماه خدا، ماه را به نظاره نشسته اند…
تا بار دیگر خود محک زده و بار دیگر ایمان آهنین خود را با شعله های عشق الهی سیقل زنند…
تا باردیگر از سفره پربرکت الهی بهره گیرند…
تا بار دیگر بر ذخایر معنوی خود بیافزایند …
الهی آزمایشها در این زمان و در اوضاع و احوال بسیار سخت است…
حقا که در این زمان نگه داشتن ایمان همچو آتش در دست است…
اگر تو یاریگر ما نباشی و دستمان نگیری کیست که ما را یاری کند….
از تو می خواهیم توفیق روزداری واقعی را برای همه اعضایمان در این ماه عزیز….
از تو می خواهم خدائی شدن و خدائی ماندن را در ماه خدا…
یا رب ارحم عبدک الضعیف
