ساقی کوثر

نگاهی به فقه فضای مجازی

از امام موسی کاظم(ع) آمده است: «تَفَقَّهُوا فِی دِینِ اللَّهِ فَإِنَّ الْفِقْهَ مِفْتَاحُ الْبَصِیرَهِ وَ تَمَامُ الْعِبَادَهِ وَ السَّبَبُ إِلَى الْمَنَازِلِ الرَّفِیعَهِ وَ الرُّتَبِ الْجَلِیلَهِ فِی الدِّینِ وَ الدُّنْیَا وَ فَضْلُ الْفَقِیهِ عَلَى الْعَابِدِ کَفَضْلِ الشَّمْسِ عَلَى الْکَوَاکِبِ وَ مَنْ لَمْ یَتَفَقَّهْ فِی دِینِهِ لَمْ یَرْضَ اللَّهُ لَهُ عَمَل؛ « اندیشه و تفکر کنید، فهم دین، کلید بینش و کمال عبادت است زیرا موجب صعود به درجات رفیع، و نیل به مراتب عالى دین و دنیا است، برترى فقیه و فردی که دین را می‌فهمد بر فرد عابد، همچون برترى خورشید بر ستارگان است، هر کس در دین خود اندیشه نکند خداوند در هیچ عملی از او راضى نگردد»؛ این روایت اهمیت فقه در زندگی را نشان می‌دهد.

رسانه و فضای مجازی، یکی از مهم ترین و پر دغدغه ترین مباحث جامعه به شمار می آید.گرچه درقرآن از بحث فضای مجازی به دلیل نوپدید بودن آن سخن به میان نیامده، اما می توان از میان آیات الهی به کلام هایی ازخداوند اشاره کرد که به مسائل پیرامون این مقوله اشاره دارد. چیزی که امروز به عنوان فضای مجازی معروف شده، در اصل حقیقت است. فضای مجازی هم می تواند سازندگی داشته باشد و هم تخریب، اما با توجه به این که بانیان اصلی این فضا هدف شان تخریب فرهنگی است، کار ما مشکل و پیچیده است و تلاش بیش تری می طلبد.

مقام معظم رهبری می فرماید: «دشمن از طریق تولید و ترویج شبهات و همچنین تولید محتوای ضد عفت و حیا، به ‌دنبال انحراف جوانان مؤمن و سالم از اصل دین و دریدن پرده‌های حیا است و امروز این کار در بستر فضای مجازی انجام می‌شود… فضای مجازی، به صورت توأمان دارای منافع و مضرات بی‌شماری است که باید با استفاده از فرصتهای آن، مفاهیم اسلامی را در سطح گسترده ترویج کرد و در همین خصوص، شورای‌عالی فضای مجازی با هدف تمرکز در فکر، تصمیم و اقدام تشکیل شد( www.leader.ir بیانات مقام معظم رهبری در درس خارج فقه).

در اینجا به چند استفتاء درباره فضای مجازی از مقام معظم رهبری اشاره می شود:

تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام رسان‌ های داخلی «حرام شرعی»

حضرت آیت ‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی با ابراز خرسندی از تبدیل شدن مطالبه‌ ایجاد پیام‌ رسان‌ ها و شبکه ‌های اجتماعی داخلی به مطالبه‌ ای عمومی، می فرماید: مسئولان باید امنیت و حریم داخلی مردم و کشور را حفظ کنند. تعرض به امنیت و حریم داخلی مردم «حرام شرعی» است و نباید انجام شود. متصدیان کار در دستگاه‌های دولتی و قضائی مراقبت کنند تا حریم داخلی زندگی مردم و اسرار آن‌ ها محفوظ بماند.( www.leader.ir بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از مسولان نظام 20 / 1 / 1397)

حریم خصوصی در فضای مجازی

سؤال: تعرض به حریم خصوصی دیگران از طریق فضای مجازی از لحاظ فقهی چه حکمی دارد؟

جواب: فی نفسه جایز نیست.

مالکیت آثار در فضای مجازی

سؤال: آیا کپی کردن کارهای گرافیکی یا دانلود فیلم، کلیپ و آهنگ با ذکر منبع در فضای مجازی اشکال شرعی دارد؟

جواب: اگر قرائن و شواهد یا متعارفی وجود دارد که در این گونه امور استفاده برای عموم آزاد است، اشکال ندارد و الا استفاده، خرید و فروش و کپی برداری بنابر احتیاط واجب جایز نیست.

ارتباط با نامحرم در فضای مجازی

سؤال: آیا صحبت یا شوخی با نامحرم به شکل صوتی، تصویری یا نوشتاری و نیز فالو یا لایک کردن جنس مخالف در فضای مجازی حرام است؟

جواب: به طور کلی ارتباط با نامحرم که مستلزم مفسده بوده و یا خوف وقوع در حرام در میان باشد، جایز نیست.

پیامک های افراد نامحرم

سؤال: اگر نامحرم طبق عرف پیامک تبریک عید یا مناسبت های دیگر که از نظر اخلاقی متن آن مشکلی ندارد بدهد، آیا جواب دادن به آن از نظر شرعی اشکالی دارد یا خیر؟

جواب: به طور کلی ارتباط با نامحرم که مستلزم مفسده بوده و یا خوف ارتکاب گناه در میان باشد، جایز نیست؛ و در غیر این صورت فی نفسه اشکال ندارد.(برگرفته از سایت حوزه)

 … ادامه دارد.