ساقی کوثر

عصر خلافت امام علي علیه السلام بود، آن حضرت روزي در مسجد كوفه در حضور جمعيت بالاي منبر رفت، پس از حمد و ثنا فرمود:
اي مردم! گناهان بر سه گونه اند:

❶ گناهي كه آمرزيده شده است
❷ گناهي كه آمرزيده نشده است
❸ گناهي كه بر صاحبش، هم اميد بخشش داريم و هم ترس عدم بخشش.

?حبه عرني عرض كرد: اي امير مؤمنان! آنها را براي ما شرح بده. امام علي (علیه السلام) فرمود:

①←گناهي كه آمرزيده است:
آن گناهي است كه خداوند بنده اش را به خاطر آن به بلاها مبتلا و مجازات كند، پس خداوند بردبارتر و كريم تر از آن است كه بنده اش را دو بار مجازات نمايد.

②←اما گناهي كه آمرزيده نشود:
عبارت است از ستمهايي كه بعضي از انسانها بر بعضي مي كنند، در واقع هيچ ظالمي (بدون مجازات) نگذرد، گرچه آن ظلم، زدن مشتي به مشتي، يا ماليدن دستي به دستي (براي هوسراني) و يا شاخ زدن شاخداري به بي شاخ باشد. پس خداوند براي بندگان، از يكديگر قصاص مي گيرد، تا ستمي از كسي (بدون مجازات) نماند، سپس خداوند در روز قيامت آنها را براي حساب رسي زنده كند.

③←اما گناه سوم:
گناهي است كه خداوند آن را پوشانده است و توبه را بر صاحبش ارزاني فرموده است و گنهكار به گونه اي شده كه از گناهان خود ترسان و به رحمت خدا، اميدوار است، ما براي چنين گنهكاری، همان حال را داريم كه خودش همان حال را دارد كه عبارت از ترس از عذاب و اميد به رحمت الهي باشد

?‍ اصول کافی، باب في ان الذنوب ثلاثة،حديث ۱ ص۴۴۳ ج۲

چرا دریافت مفاهیم ضد دینی یا غیر دینی و تأثیر آنها بر فرزندان ما راحت تر از مسائل دینی است؟

?قسمت اول
ما برای اینکه فرزندان خود را در خانه و مدرسه تحت تأثیر آموزش های دینی قرار دهیم باید دو اقدام اساسی انجام دهیم. یکی اینکه برای آموزش های دینی بستر سازی کنیم. آن بستر را با یک گفتمان غیر دینی هم می توانیم ایجاد کنیم. اگر فرزند ما می خواهد آموزش های دینی را به سهولت دریافت کند، باید یک مقدمات روحی برای او فراهم شده باشد. اگر این مقدمات در روح او باشد آماده ی پذیرش مفاهیم دینی خواهد شد. حتی این مفاهیم برای او جذاب هم خواهد بود. به سهولت یاد گرفته و به سهولت هم می تواند اجرا کند. چون مطابق با فطرت او است. پس ما باید یک سلسله آموزش های غیر دینی که در راستای مسائل دینی باشد، برای فرزند خود داشته باشیم. با این کار یک مقدمه سازی روحی صورت بگیرد تا او آماده ی پذیرش شود.

کار دومی که باید انجام دهیم این است که با ادبیات و زبان کودکانه مفاهیم دینی را منتقل کنیم. با زبانی مطابق با نوجوان و زبانی که او با آن ملموس است. ما در آموزش مفاهیم یک کار مستقیم داریم که باید با استفاده از کلمات و واژه هایی باشد، که برای کودک و نوجوان قابل فهم و ملموس باشد. یکی هم باید کار مقدماتی انجام دهیم که زمینه ساز آموزش مفاهیم دینی است. اینکه کودکان ناسزا گویی را راحت تر از مفاهیم بهتر یاد می گیرند، یک زمینه ی روحی دارد. زمینه ی روحی ناسزا گفتن این است که کودک با آن تخلیه ی هیجان کرده و خود را راحت می کند. کسی که این روحیه را پیدا کرد خیلی راحت ناسزا گفتن را یاد می گیرد. درست است که یاد گرفتن ناسزا خلاف فطرت انسان است. اما فطرت ما پشت پرده ی عادات روحی ما پنهان می شود.

✍️استاد پناهیان

?خوردن و آشامیدن

خوردن و آشاميدن درنگاه دين بهره‌گيري از نعمت الهي در مسير بندگي خداست، از همين رو در آموزه‌هاي ديني براي اين رفتار توصيه‌هايي آمده است؛ از جمله نهي از خوردن و آشاميدن به سان بيگانگان؛ امام صادق (سلام الله علیه) مي‌فرمايد: اميرمؤمنان(سلام الله علیه)پيوسته مي‌فرمود: اموراين امت همواره به خير و صلاح خواهد بود، مادامي كه به سان بيگانگان غذا نخورند و لباس نپوشند، پس هرگاه چنين كردند خدا خوارشان مي‌كند.

? برخی آداب غذا خوردن

?حلال‌خواري
در حديث معراج آمده است: اي احمد! اگر خوردن و آشاميدنت پاك باشد در حفظ و حمايت من هستي.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) مي‌فرمايد:
هركس غذاي حلال بخورد فرشته‌اي بالاي سرش بايستد و برايش آمرزش بخواهد تا از خوردن فارغ شود.

?شست‌وشوي دست
رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) مي‌فرمايد:
شست وشوي دست پيش از غذا فقر را دور مي‌كند و پس از غذا غم را بزدايد و ديده را بهبود بخشد.
اميرمؤمنان (سلام الله علیه) نیز در این باره مي‌فرمايد: شستن دستان پيش از غذا و پس از آن، روزي را زياد مي‌كند.

?نايستادن
انس گويد: رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) از ايستاده آشاميدن نهي فرمود. پرسيدم: ايستاده غذا خوردن چه حكمي دارد؟ فرمود: ایستاده خوردن بدتر از ایستاده نوشیدن است.

?وعده های غذایی
امام رضا (سلام الله علیه) مي‌فرمايد:
در جسم انسان رگي به نام رگ «عشاء» وجود دارد كه چنانچه شخص شام نخورد آن رگ تا صبح وي را نفرين كند و گويد: خدا تو را گرسنه و تشنه كند، چنان‌كه مرا گرسنه و تشنه كردي، پس هيچ يك از شما شام خوردن را ترك نكند، هرچند به لقمه‌اي از نان يا جرعه‌اي از آب باشد.

?آداب نوشیدن
امام كاظم (سلام الله علیه) در مورد “شكسته نبودن محل نوشيدن” مي‌فرمايد: ازجاي شكسته ظرف آب ننوشيد، چرا كه قرارگاه شيطان (آلودگي) است؛ آشاميدن آب را با بِسمِ الله بياغازيد و با الحَمْدُ لله پايان دهيد.

?گردآوری خرده های غذا
رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
هركس ريزه‌هاي سفره را بخورد خدا او را بيامرزد.همچنین آن حضرت به اميرمؤمنان (سلام الله علیه) فرمود: غذايي را كه در سفره‌ات مي‌ريزد بخور، چرا كه فقر را از تو دور كند و آن مهريهٴ حورالعين است و هركس آن را بخورد قلبش سرشار از علم و حلم و ايمان و نور شود.

?سیرۀ پیامبر در خوردن و آشامیدن
اميرمؤمنان (سلام الله علیه) مي‌فرمايد: براي پيامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) غذايي آوردند. آن حضرت انگشت خود را در آن فرو برد و چون ديد داغ است فرمود: بگذاريد سرد شود كه بركتش بيشتر است؛ خدا غذاي داغ به ما نداده است. همچنین آن حضرت هنگام آب نوشيدن در ظرف آب تنفس نمي‌كرد و هنگام تنفس ظرف را از دهانش دور مي‌كرد.

والحمدالله رب العالمین

? نظافت و بهداشت

آموزه‌هاي اسلامي در سه محور اعتقاد، اخلاق و احكام به بشر ارائه شده‌اند؛

در محور نخست، عقيده توحيدي آدمي را از آلودگي شرك و الحاد و كفر پاك مي‌كند

و در بعد اخلاق، توصيه‌هاي اخلاق نيكو، او را از پليدي ظلم، كينه و حسد و هر زشتي ديگر پاكيزه مي‌كنند، چنان كه احكام فقه آدمي را از رفتار زشت و بيگانه‌ صفتي و همانند ديوانه مردن باز مي‌دارند، پس شايسته چنين دين الهي اين است كه متديّنان به آن، از هر پليدي پاك و از هر آلودگي طاهر باشند.

زيرا رسول اكرم صلی الله علیه و آله وسلم نظافت را همانند تقوا وظيفهٴ همگاني و هميشگي و همه جانبه مي‌دانست و همان‌گونه كه قرآن كريم درباره تقوا فرمود: تا مي‌توانيد از خدا پروا كنيد: ﴿فَاتَّقُوا اللهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ﴾

آن حضرت نيز درباره نظافت فرمود: با هر ابزار كه مي‌شود، از نظافت و پاكيزگي پاسداري كنيد، زيرا بنيان اسلام بر نظافت و بهشت براي فرد نظيف آماده شده است.

محافظت و مراقبت در نظافت و بهداشت فردي و عمومي مورد تأكيد دين است و راهكارهايي هم در اين راستا پيشنهاد شده است.

?اميرمؤمنان (علیه السلام) درباره “اهمیت نظافت و بهداشت” می فرماید: خانه‌هايتان را از تارهاي عنكبوت پاكيزه نگه داريد، چرا كه مايه فقر است.

?و در مورد “بهداشت دهان و دندان” راوي مي‌گويد:
اميرمؤمنان (علیه السلام) دندان‌هايش را از پهنا (بالا به پايين) مسواک مي‌زد و غذا را با همه انگشتان دست مي‌خورد.

?آثار مسواک زدن
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
مسواك زدن دوازده ويژگي و فايده دارد: سنت پيامبرصلی الله علیه و آله وسلم است، دهان را پاكيزه مي‌كند، چشم را روشني مي‌بخشد، خدا را خرسند، دندان‌ها را سفيد، پوسيدگي دندان را برطرف و لثه را محكم و ميل به غذا را زياد مي‌كند، بلغم را مي‌برد، حافظه را تقويت، نيکي‌ها ـ زيبايي‌ها ـ را مضاعف مي‌كند و فرشتگان بدان شاد مي‌شوند.

?پاداش مسواك زدن
رسول خداصلی الله علیه و آله وسلم مي‌فرمايد: دو ركعت نماز با مسواك نزد خدا از هفتاد ركعت بدون مسواك محبوبتر است.

نيز مي‌فرمايد: هركس روزي يك بار مسواك زند خدا از او خشنود باشد و بهشت از آنِ اوست و هر كس روزي دو بار مسواك زند روش پيامبران را ادامه داده است.

?و نیز در مورد “چیدن ناخن و شارب” فرمودند:
پنهان‌ترين جاي سكونت شيطان براي چيره شدن بر آدميزاد زير ناخن‌هاست.

همچنين مي‌فرمايد: چيدن ناخن‌ها در روز جمعه از جذام، ديوانگي، پيسي و كوري نگه مي‌دارد و اگر به چيدن نياز ندارد اطراف آن را بتراش [بساب]

نيز مي‌فرمايد: هركس روز جمعه ناخن‌هايش را بگيرد و سبيلش را كوتاه كند سپس بگويد: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَي سُنَّةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد»، در برابر هر يك پاداش آزاد كردن انساني از فرزندان اسماعيل به او عطا مي‌شود.